Je bent ziek
De juiste handeling
In deze filosofieles ging het over “juist handelen”, het
utilaterisme. Een ethische stroming die stelt dat een handeling goed is wanneer
deze tot zoveel mogelijk geluk leidt. De Engelse filosoof Jeremy Bentham
(1748=1832) meende dat de mens wordt gedreven door een verlangen naar genot en
een afkeer van pijn. De juiste handeling is daarom de handeling die zoveel
mogelijk geluk voor zoveel mogelijk mensen bewerkstelligt, en dus ook zo min
mogelijk lijden. Het is in deze tijd bekend geworden rondom het
gedachtenexperiment van de trolleybus.
Dan is het misschien wel te laat
Terug naar de “pillen”. Ik legde de kinderen drie opties
voor. Je neemt alle vier de pillen en bent genezen. Of je neemt een pil en
verdeelt de andere drie pillen onder de mensen van wie je het meeste houdt. Dat
zou betekenen dat jullie in ieder geval niet zieker worden, maar ook niet
zullen genezen. Of… je geeft de vier pillen aan professor X die de pillen kan
klonen, zodat hij een medicijn heeft voor de hele wereldbevolking. Dan zou
niemand meer ziek worden van dit virus. Maar… hij heeft een half jaar nodig om dit
te ontwikkelen. En dan is het misschien voor jou te laat.
Ik zou de pillen delen met de mensen van wie ik hou
Ik was benieuwd naar de overwegingen van deze groep jonge
kinderen. Zouden ze voor zichzelf gaan, voor de mensen die ze liefhebben of
voor de complete wereldbevolking? Er werd diep nagedacht. “Ik zou de pillen
delen met de mensen van wie ik hou, want zij hebben er het meeste recht op. Ik
zou het zeker niet voor mezelf houden, want wat is mijn leven nog waard als de
anderen er straks niet meer zijn?” Dat was juist een reden voor een ander om
voor de derde optie te kiezen: “Ik zou het risico nemen en de pillen aan de
professor geven. Misschien zou ik het dan niet overleven, maar dan zou ik
vanuit de hemel toekijken hoe de mensen op de aarde weer beter zouden worden.”
En de pillen werden over tafel geschoven, van de een naar de ander.
Een pil voor je oude oma of je irritante buurjongen?
Opvallend was dat er niemand koos om de vier pillen zelf in
te nemen. Zou dat een sociaal gewenst antwoord zijn? Of hechten kinderen van
deze leeftijd zich minder aan “leven” en is de gehele mensheid belangrijker. Net
als dat ze veel waarde hechten aan de natuur en de aarde? Ik besloot eens door
te vragen. “En als je de vier pillen zou verdelen… aan wie zou je ze dan geven?
Je oma van 80 of je irritante buurjongentje, of misschien de professor, zodat
hij zijn belangrijke werk kan afmaken?” En waar baseer je de keuze op. “Ik zou
hem aan mijn oma geven, ze is zo lief. Maar ook wijs, ze kan ons nog veel leren”,
opperde de een. Waar de ander het niet mee eens was: “Nee joh, je oma is al
oud, je buurjongen heeft nog een leven voor zich. En misschien werkt het
pilletje bij oude mensen wel minder goed. Dat kan he…”
Wat zou jij doen?
Ik besloot het gedachtenexperiment ook voor te leggen aan
een aantal vriendinnen. Zouden zij met vergelijkbare antwoorden komen? We zaten
aan tafel en ik had de mentos-snoepjes weer neergelegd. Wat zou je doen?
Unaniem werd er gekozen voor de tweede optie: delen met de mensen van wie je
houdt. “Waarom?” Er was wat wantrouwen richting de professor: “Hoe weet je zo zeker dat professor X het probleem echt kan
oplossen? Misschien wordt hij ook wel ziek?” We besloten de snoepjes zelf op te
eten, waarna de slotconclusie door een van de vriendinnen werd uitgesproken: “Eigenlijk
weet je pas wat de juiste handeling is wanneer je er zelf voor staat. Of misschien
zelfs pas achteraf...”.
Met dank aan
De kinderen van Kleinlab Creatieve Kinderopvang en de
kinderen van filosofieclub “De Wereld van Sofie”
Meer informatie
Het trolley-experiment:
Reacties
Een reactie posten