Scheten laat je niet aan tafel

 

“Ik mag pas van tafel als iedereen klaar is.”

“Waattttt, wij eten ook vaak op de bank hoor, voor de televisie. Maar waar ik echt niet tegen kan als er dan iemand aan het schrokken is.”

“Klopt. En ik moet thuis ook met mes en vork eten, niet met mijn handen.”

“Als ik dan klaar ben, moet ik mijn mes en vork schuin op mijn bord neerleggen, kijk zo.”

Wat hebben tafelmanieren met filosofie te maken?

Het was woensdagavond, de kinderen hadden al gegeten voordat ze naar de filosofieclub zouden komen. En ik had toch besloten om de tafel sfeervol te dekken: wijnrood satijnen tafelkleed, wit servies, opgepoetst bestek en een kaarsje in het midden. Verbaasd druppelden de kinderen binnen. “Vandaag gaan we het over tafelmanieren hebben.”, kondigde ik aan. En zo begonnen we eerst maar eens te inventariseren welke regels er bij ieder thuis allemaal golden. “Maar, wat hebben tafelmanieren met filosofie te maken?”

Eten is net zo lekker, wanneer je met je handen eet

Het antwoord kwam snel: “Nou kijk, in de filosofie gaat het ook over hoe je je als mens kan gedragen. Dus ook aan tafel. En met onze tafelmanieren onderscheiden we ons van een dier.” Bingo! De pannenkoeken werden uitgedeeld en iedereen probeerde te eten alsof hij bij koning Willem-Alexander op bezoek was. Dat was de opdracht althans. “Maar waarom zou ik een pannenkoek met mes en vork moeten eten, terwijl het met mijn handen veel makkelijker gaat. En net zo lekker is? Ik heb toch een vrije wil?” Het tafelgesprek kwam op de vrije wil, maar ook de consequenties van jouw eetgedrag op je tafelgenoten. Als je zo smerig eet, ontneemt dat ook de eetlust van de anderen. Grote kans dat ze de volgende keer aan een andere tafel gaan zitten.

Erasmus van Rotterdam

De pannenkoeken waren opgesmikkeld en wij kwamen uit bij Erasmus (1466-1536), de Nederlandse filosoof, theoloog en humanist. Een van de invloedrijkste denkers uit de noordelijke Renaissance. Hij had in 1530 het boekje geschreven: Goede manierlijcke seden, Hoe die Jonghere gaen, staen, eten, drincken, spreken, swijghen, ter tafelen dienen, ende die spijse ontghinnen sullen. In die tijd een populair opvoedkundig werkje.  En daarin waren de etiquette opgenomen: een opsomming van beleefdheidsregels en omgangsvormen met als uitgangspunt het rekening houden met de gevoelens van anderen en de gebruiken in een samenleving.

Het zou verboden moeten worden

Een van zijn regels was: scheten laat je niet aan tafel. “Zullen we die als filosofische stelling nemen?”, stelde ik voor. Enthousiast stemden ze in. Kinderen die het er mee eens waren legden hun mes op het bord en als je het er niet mee eens was, je vork. Maar het ging vooral ook om de redenen waarom je het er wel of niet mee eens was. “Heel simpel, scheten laten is menselijk, je laat er zo’n 15 tot 20 per dag, dus ik ben het er niet meer eens.” “Ja, en soms merkt niemand het, hoor je het niet, ruik je het niet, waarom dan inhouden?” “En trouwens, anders krijg je buikpijn, dat wil je ook niet toch?” De andere groep kwam ook los: “Het is gewoon onbeleefd, je staat voor gek, het stinkt en het is een vies geluid. Dus, het zou verboden moeten worden.”

En hoe leuk: ze kwamen er na een stevig gesprek uit: “Scheten laat je niet aan tafel, maar wel op de wc of op de gang.” Opgelost! (of toch niet, want tot slot wist iemand te vertellen dat hij nooit mocht opstaan van tafel…)

 

Met dank aan de kinderen van filosofieclub Waterland

Meer over Erasmus: