Als je het niet weet, dan zie je het niet

 

“Wow, wat een prachtige foto… Ze gaan helemaal op in het verhaal.” “Goed kijken”, app ik terug. “Wat klopt er niet aan?” Mijn vriendin (aan de andere kant) van de whatsapp blijft even stil. Ze neemt de tijd om te kijken. Te kijken naar de foto die ik haar heb doorgestuurd. Het onderschrift was “Kijk, zo mooi vonden ze de voorstelling van Koning Midas en de Gouden Kluif gisteren.” Maar er was helemaal geen voorstelling van Koning Midas geweest en de foto die ik haar had gestuurd was door AI in elkaar gezet. Het werd voor mij een experiment: als je niet weet dat het door AI is gemaakt, zie je het dan nog wel?

“Heel eng… zo zie je niet meer wat echt of niet echt is”, appt ze terug. “We zien het gewoon niet meer.” Ik besloot nog eens goed naar de foto te kijken. Een meisje met vlechtjes in het haar, roze wangetjes. Met naast haar nog een meisje van een jaar of zes. En daarachter de rest van het publiek, wat wazig. Ik ging letten op de kijkrichting, de schaduw, de details en ontdekte steeds meer dingen die eigenlijk niet klopten.

“Het wordt gewoon onmogelijk gemaakt om echt van niet echt te onderscheiden”, appt ze terug. “En waar komen die kinderen vandaan. Ze staan zeker ergens online en worden zonder toestemming gebruikt?” “Nee, ze bestaan niet echt. Ze zijn in AI geboren. “Echt??? Dat is nog erger”. We besluiten het experiment even te laten rusten en ik krijg bij wijze van afsluiting een foto van een fiets, waarop een kikker aan het jongleren is. Met de bijbehorende tekst: “Neem het leven niet te serieus, je overleeft het toch niet.”

De filosofieles die week ging over de Renaissance en de uitvindingen die centraal stonden, waardoor de wereld van de mens opeens een stuk groter werd: het buskruit, de boekdrukkunst en het kompas. Landen konden door het buskruit eenvoudig veroverd worden. De boekdrukkunst zorgde ervoor dat kennis veel eenvoudiger kon worden verspreid en het kompas bracht de mensheid naar de andere kant van de wereld. Uitvindingen dus, en de kinderen werden ook uitgenodigd om eens iets uit te vinden. Woorden werden aan elkaar gekoppeld en zo was er iemand die een ontwerp ging maken van een “tand-draaier”, een “oog-machine” en een “nagel-trekker”. De schetsen werden met grote aandacht gemaakt, net zoals Leonard da Vinci dat deed in die tijd.

Ondertussen werd er wat gebabbeld en gefilosofeerd. Ik besloot mijn AI-foto te laten zien aan de kinderen. “Kijk jongens, ik had gisteren een voorstelling…” De foto werd bekeken en binnen vijf seconden hoorde ik: “Ja duhhhh Angela, dat is een AI-foto. Dat zie je toch!” Ik was verbaasd en vroeg ze waar ze dat dan aan zagen. “Ja, de kleur, het licht, de afbeelding, de handen…” Ik besefte dat deze kinderen al veel beter getraind waren om “echt” van “niet echt” te onderscheiden. De rollen werden omgedraaid, ik kreeg een lesje in AI. Na 10 minuten probeerde ik nog wat in te brengen. “Is het niet zo dat we steeds dommer worden, door dit soort uitvindingen?” Daar waren de meningen over verdeeld. Er ontstond een discussie, totdat iemand tot het inzicht kwam: “Daar ben je altijd zelf nog bij.” Als je het weet, dan zie je het, besefte ik. Laten we dus vooral zelf blijven “weten”. En ja, daar kan filosofie volgens mij bij helpen.